TERANGE KANG ARAN SAHIR KABIR

A. Pandulu iku duwe rasa. Rasaning pandulu, jenenge : weruh.

Oleh-olehane weruh jenenge : kawruh. Kawruhing pandulu, aran : rerupan, kayata : warna abang ijo, cahya padhang peteng, rupaning manungsa, kewan sapanunggalane.

Sipandulu ngira yen rerupan (wawernan) iku dumunung  sajabaning pandulu, ora ngira (kelalen) yen iku mung rasaning pandulu. Terange mangkene :

Jalaran saka rasa rasaning pandulu (weruh) ing kono pandulu banjur nganggep, yen sajabaning mripat ana apa-apa. Mungguh kang dak sebut apa-apa mau : ya rerupan iku (elinga wong ngilo, pandulunengira ana rerupan saburine pangilon, marga krasa kedhering cahya).

Rerupan utawa wawernan iku kabir tumrap alaming pandulu. Dene pandulu iku, sahir tumrap alaming rerupan.

B. Pangrungu iku duwe rasa. Rasaning pangrungu jenenge : krungu.

Oleh-olehane ngrungu, arane ya kawruh, yaiku : rerungon. Wujude : swara, kayata : kumrincing, jumlegur, ngrangin lan sapanunggalane.

Si pangrungu ngira yen swara iku dumunung sajabaning pangrungu, ora ngira (kelalen) yen iku mung rasaning pangrungu. Terange mangkene :

Jalaran saka rasaning pangrungu (krungu), ing kono pangrungu banjur nganggep, yen ing sajabaning kuping ana apa-apa. Kang daksebut apa-apa mau, yaniku kang aran swara. (Elinga : kuping gumrebeg manawa ditutupi. Lebar nguntal pil, banjur ngira ana swara nging-nging sajabaning kuping, rehne rasa).

Swara iku kabir tumrap alaming pangrungu. Pangrungu iku sahir tumrap alaming swara.

C. Pangambu iku duwe rasa. Rasaning pangambu, jenenge : ngambu.

Oleh-olehane ngambu arane ya kawruh, yaiku : ambon-ambon, kayata : wangi, sengit, basin sapanunggalane.

Si pangambu ngira yen ambon-ambon iku dumunung sajabaning pangambu. Ora ngira (lali) yen ambon-ambon iku mung rasaning pangambu. Terange mangkene :

Jalaran saka rasaning pangambu, ing kono pangambu banjur duwe panganggep, yen ing sajabaning irung ana apa-apa. Kang dak arani apa-apa mau, yaiku kang aran ambon-ambon. (Elinga wong pileg), ambon-ambon sajabaning irung dikira malah sirna.

Ambon-ambon iku kabir tumraping alaming pangambu. Pangambu iku sahir tumrap alaming ambon-ambon.

D. Legi asin sapanunggalane : dianggep sajabaning ilat, dening pangrasa ilat. Lire : kang ditetepake legi iku si gula. Kang ditetepake asin iku uyah. Si ilat ora ngira (kelalen) yen kang marakake ana legi-legi utawa asin-asin mau rasane dhewe. Elinga wong lara, sega dikira pait, iwak dikira ora enak.

Legi-legi lan asin-asin iku kabir tumrap pangrasane ilat. Dene pangrasane ilat iku kabir tumrap legi-leginan utawa asin-asinan.

E. Panas-adhem alus-kasap sapanunggalane : dianggep sajabaning badan. Kang ditetepake panas si geni. Kang ditetepake adhem si banyu. Mangkana anane rasa kang aran panas utawa adhem iku saka pakartining rasa badan. Si geni lan si banyu sejatine mung wujud geter (kedher). Geter iku bisa gawe panas utawa ora (elinga wong lara, kabeh sajabaning badan dikira ora ngepenakake badan).

Kabeh kang kasebut ing dhuwur : pinikir-pikira kaya ing aksara E.

Adhem panas sapanunggalane mau kabir tumraping pangrasa badan. Pangrasa badan iku sahir tumrap alaming adhem panas.

F. Sarehne pandulu duwe kawruh kang aran : rerupan, pangrungu nduweni kawruh kang aran : swara, pangganda duwe karuh kang aran : ganda, ambon, pangrasa ilat duwe kawruh kang aran : legi, asin, pangrasa badan duwe kawruh kang aran : adhem panas, saka kumpulane kabeh mau ……. ing kono dhiri banjur nduweni panganggep, yen sakjabane rasa dhiri ana apa-apa.

Dene kang dak arani apa-apa sakjabane dhiri mau : yaiku kang ka-aranan jagad, kayata : donya.

Ndonya iku kabir tumraping rasa dhiri, dene rasa dhiri iku sahir tumraping ndonya.

Kang dak arani rasa dhiri iku rasa siji kang kadadeyane saka campure sakabahing rasa pangrasa, kacekak : rasaning pancadriya. Ka-anggep : siji.

Wong kabeh duwe kawruh bab anane lan kahanane jagad iku jalaran anane rasa dhiri dudu ananing rasa dhiri saka kawruh ananing jagad. Nanging dumadine barang.

Sirnane kawruh bab ananing jagad, saka sirnane rasa dhiri. Nanging enggone sirna bareng.

Katerangane maneh mangkene :

Dhiri iku duwe rasa. Rasaning dhiri, arane : weruh. Oleh-olehane weruh diarani : kawruh.

Kawruh dhiri, kayata : rerupan warna-warna gegandan warna-warna + rasa gepokane kulit + rasa bungah susah sapanunggalane + rasa angen-angen kang aran pikiran (kaya : weruh = ngerti) yen telu ping pat ana rolas sapanunggalane, = iku kabeh karingkes kawruhing dhiri (kawruh kalairan).

Si dhiri ngira yen kang kasebut iku mau kabeh dumunung sajabaning rasa dhiri. Ora ngira (kelalen) yen iku mau mung rasaning dhiri. Terange mangkene : Jalaran saka rasaning dhiri (weruh, ngerti, ngrasa), ing kono dhiri banjur duwe panganggep, yen ing sajabaning dhiri : ana apa-apa. Dene kang dak arani apa-apa mau, yaiku : jagad gumelar.

Gumelaring jagad iku kabir tumrap rasa dhiri, dene rasa dhiri iku sahir tumrap gumelaring jagad.

G. ALUSING nafsu mutmainah, katumusan padhanging angen-angen, iku mujudake rasa. Rasane iku iya ka-aranan : weruh.

Oleh-olehane ngawruhi ya ka-aranan : kawruh. Kawruhing mutmainah awor kawruhing engetan padhang, yaiku kang aran : rasa kaswargan, kayata : gumelaring swarga kang nyenengake, ngayemake, manis dinulu lan rinasa, gawe lega lan dhangan sarta bombong. Manungsa ing swarga, melas asih ndhemenake …….. sapanunggalane.

Dene kawruhe angen-angen kang padhang, yaiku : kahanane ing swarga enggone sarwa terang sarwa cetha, ora ana kang mbingungake pikiran laras sarta runtut saka karo lakuning nalar (pikir). Kang mangkono mau iya marga saka dayaning rasa dhiri kang seneng, ayem, manis, welas asih, lega, dhangan, bombong apa dene rasaning engetan kang terang, bening, nrawang, waskitha, wicaksana. Kabeh-kabeh kang dinulu, kang pinikir lan kang rinasa : katon endah, edi, peni, manis, nyenengake, ngadhemake ati, nemtremake. Jalaran ya saka rasaning mutmainah dhewe.

Dadi kang edi, kang endah, manis, kang seneng sapanunggalane mau : mutmainah!! Bebakalan kang nganakake rasa mangkono iku kedhere nunggal laras karo kedhering njaba, kang dayane nggugah rasa kang mangkono iku.

Sadhengah kang dielingi ing kaswargan, gawe terang marang engetan, iku ya marga si engetan dhewe kang pancen terang. Apa kang dinulu katon cetha nrawang, iku sabab saka si pandulu dhewe kang dhasar waspada.

Mangkono sapiturute (muga pinikir-pikira kang wening lan rinasa-rasaa kang memet).

Jiwa-jiwa kang rasane nunggal laras (nunggal alam) ya padha weruh-wineruhan, seksen sineksenan, marang anane kahanan kang dialami, uga wani sumpah ngakoni ing anane.

Jiwa-jiwa kang nunggal rasa kaswargan, watake padha sih-sinisihan, tresna-tinresnanan, marga padha katon mrak ati lan ndhemenakake, tur budene lurus, jujur-jujur lan melas asih, ora ana ulat mrengut utawa nyengit, ora ana tindak-tanduk kang kasar, ora ana rasa rubet, pakewuh lan sumelang, padha pracaya-pinracaya terus ing ati sanubari, kaya sadulur tunggal welat kang padha tresnane ( bocah cilik kang manis, melas asih, marak ati lan ndhemenakake, iku mulane duwe sesipatan kang mangkono, sabab isih akeh tilase watak-watak kang saka kaswargan, durung akeh momore kang saka supiyah, amarah lan aluamah).

Sarehne alus kasaring mutamainah tuwin angen-angene siji-sijining wong : ora padha, mulane kang aran swarga iku ya ana tatar-tatarane.

Kang aran swarga tataran ngisor (kasar), yaiku : rasa dhiri kang mutmainahe isih kaworan ing supiyah sawatara.

Swarga iku kabir tumrap alaming rasa dhiri alus. Dene rasa dhiri alus iku sahir tumrap alaming swarga.

Rasa kaswargan ngira yen swarga iku dumunung sajabaning rasa-pangrasa, kalalen yen anane kaswargan mau gumantung marang pakartining angen-angen lan rahsane.

Iku lire mangkene : kang ditetepake nyenengake, endah, gawe ayem sapanunggale mau kahanan sajabaning rasa pangrasane. Ora ngelingi yen anane kahanan mangkono iku gumantung marang rasa pangrasane dhewe. Dene kang dumunung ing sajabaning rasa pangrasane iku sajatine geter kang urip (daya urip) kang pangwasane bisa nggugah saliring rasa pangrasa. Muga lerena sadhela dhisik pamacane, kanggo mikir-mikir.

Ilmu Pengetahuan exakta (nyata) lan Ilmu abstrak (tanpa wujud), sakarone sinebut kawruh, jalaran asale saka “tumanduking weruh”.

Sarehne kahanan kang kasebut ndhuwur mau : selehe ora gampang tinampa dening sadhengah wong, mbokmanawa kang maca layang iki takon mangkene : APA KABEH MAU GOROH (ORA NYATA) TA?? DENE TEKA DIARANI MUNG GUMANTUNG ING RASA PANGRASA BAE.

Iku genahe mangkene :

Tumrape KANYATAN : pancen iya goroh, jer dudu kasunyatan (dudu kajaten), awit saka iku, iya bener yen kaswargan lan sadhengah alam ing sajabaning kapangeranan kaaranan dudu kajaten, awit dudu kahanan jati (dudu sajatining kahanan), enggone kaaranan dudu kasunyatan iku tegese : dudu kahanan kang LUWIH DENING NYATA.

Nanging sanajan mangkono, sing sareh ing pamikir, aja gumampang dhisik, becik pinikir-pikira manehmangkene :

Apa kang maca layang iki ngorohake marang ananing rurupan, gagandan, swara sapanunggalane, dupeh mung gumantung ing rasa pangrasa bae? Rak ora ta……………..

Banjure : Apa kang maca iki nggorohake marang anane alam donya, dupeh mung gumantung ing rasaning pancadriya? Mesthi ora. Marga akeh kang nekseni yen alam donya iku pancen ana temenan, wani sumpahane.

Kang iki sawisi rinasa-rasa, banjur pinikir maneh mangkene :

Sawise aku (kang maca) netepake marang anane donya (rehne nyata), apa ya njur netepake yen donya iku kahanan jati (kajaten)? Iya mesthi ora.

Sawise pinikir-pikir lan rinasa-rasa memet, banjur katimbang-timbang mangkene : La iya selahine alam donya, kang tetela wadhag mangkene, aku ora bisa nggorohake ing anane, apa maneh KASWARGAN KANG LUWIH NYATA KATIMBANG DONYA, sarta kang luwih alus lan luhur katimbang ndonya, yen bisa nggorohake (nganggep kahanan kang cidra). Harak sewe mokal yen bisa nganggep kahanan kang cidra.

Nimbang bae prakara kang adhakan dhisik, kayata : bab rurupan anggone ora dumunung ing pandulu, utawa bab swara olehe ora dumunung ing kuping, sapanunggalane. Lagi prakara kang mangkono bae, wis ribet selehing panampa, kapriye maneh yen bisoa nggorohake marang anane alam luhur kang luwih nyata katimbang ndonya kang dupeh pinikir mung saka rasa pangrasa bae. Rak tangeh bisane ta??

Awit saka iku, ringkese gunem mangkene : angen-angen lan rahsa pancen ora nggorohake marang anane alam maneka warna kang dialami. Nanging KAJATEN ora nganggep kahanan kang nyata (sajati) marang kabeh mau.

Terange mangkene : Angen-angen lan rahsa dhewe, ora kaanggep kahanan jati dening kasunyatan, marga angen-angen lan rahsa mau barang anyar tumraping kajaten, sabab iku kabeh kawujudan kang maune ora ana, nuli ana, kang banjur ora ana maneh.

Dene kang aran kasunyatan utawa kajaten mau : ora tau ora ana, sarta : ora bakal ora ana. Pathokane : samubarang kang anane nganggo kadhisikan ing ora ana, sarta nganggo wekasan : ora ana, iku dudu kahanan jati mungguhing kasunyatan, nanginh : temen mungguhing pancadriya 1). Kena kacekak : kanyatan nanging dudu : KASUNYATAN.

Ora bisane makhluk ngorohake marang ananing pangalaman kang dialami : tinembungake kawengku lan ing kodrat.
……………………………….
1)
Ana wong ngudi kawruh batin, rehne wis ngerti yen alam ndonya iku dudu kajaten, sarta netepake yen enggone ana ing ndonya mung ngimpi bae, banjur ngemohi marang kadonyan, niri lakuning pandhita kang kasebut ing dongeng jaman kuna. Nanging bareng luwe, iya banjur mangan. Kang dipangan sega temenan, ora dianggep sego gorohan. Nganggo lawuh, lawuhe lawuh temenan, dudu lawuh inpen. Mangkono mau dadiya pratandha yen titah iku ora bisa nggorohake marang anane alam, sanajan alam iku goroh mungguhing kajaten. Kang bisa nyatakake ing gorohe iku, mung kasunyatan.

Mbanjurake bab sahir lan kabir.

H. Napsu supiyah katumusan angen-angen,  iya banjur nganakake rasa (kawruh). Endi wujuding rasane (kawruh), iya kaswargan uga, nanging kang kurang tentreme lan kurang elinge katimbang swarganing mutmainah kang kasebut ing dhuwur.

Sanajan endah ngungkuli kwadhagan (donyo) nanging kurang elinge marang kajaten, dening kalimput ing bebungah lan pepinginan. Dayaning angen-angen kang amor ing supiyah : dadi kurang padhange.

Swarganing mutmainah lan angen-angen alus, kang kasebut ing dhuwur mau, dak arani : swarga luhur, dene swargane supiyah dak sebut swarga madya.

Rasaning kaswargan madya iku kurang tentrem lan kurang eling marga kekurangan ing rasa bekti (kang ndadekake kurang suci, kurang jujur, kurang legawa, isih kareridhu ing dayaning kamelikan lan kekarepan). Ewa dene , rehning rasa kaswargan kang mangkono iku iya isih ana kang kamoran mutmainah, dadi ing bageane kang luhur : uga akeh kang ngemperi kaswargan luhur (kamutmainahan). Sarta banjur bisa sambung (daya-dinayan) karo kaswargan luhur mau. Dene ing bagean ngisor (lire, bageaning rasa karsa) sambung karo rasa pangrasaning jim peri, marakake sambung karo jagading jin peri.

Ing bagean ngisor maneh (kang kalimputan ing pangrasa asor) sambung karo kaswargan asor, yaiku swarga panasaran, swargane dhemit utawa brakasakan, dening wiwit kamoran rasa kasetan (amarah).

Swargane supiyah (swarga madya) ana kang ngarani astraalgebied, iku ing bageane kang luhur, sambung lan kahyangane Bathara Endra, banjur aran Endraloka.

Manawa mutmainahe mung sawatara (meh mligi dayaning angen-angen luhur) mujudake rasa kadewan, yaiku rasa kang mung meh mligi ngegungake kawicaksanan, kawaskithan lan kawaspadan, iku kaaranan kadewan (Dewatan) sambung lan kahyangane Bathara Guru, mula sinebut Guruloka.

Satemene iku meh padha bae karo swarga luhur kang kasebut ing ngarep mau, sarta gampang bisane sambung sinambung, malah kerep amor alira-liru (rasane), apa maneh karo kaendran.

Mulane alam luhur gampang bisane amor lan lira-liru, awit sang saya luhur, sangsaya alus lan luwes bebakalane (staf-e).

Swarga luhur mau, kadadeyan saka maligining mutmainah katumusan ing luhuring angen-angen, iku swargane manungsa kang ngegunake RASA BEKTI marang Pangeran, gedhe kasukurane, ngegungake rasa welas asih marang sapadha-padha, iku ing bageane kang luhur, sambung lan alaming para Malaikat (pambantu kodrat Rasulullah).

Rasa kaswargan luhur kena katembungake : bongkote sambung karo pucuke RASA JATI.

Mungguh Rasa kaswargan luhur warna-warna kang kasebut mau kabeh : gampang bisane sambung-sinambung (weruh-wineruhan) sak uga padha kadunungan ing Mutamainah. Kang ketipisen mutmainahe, mung bisa sambung karo kaswargan madya! (swarganing jin peri). Dene kang mutmainahe ketipisen, mung sambung karo swarga panasaran, marga mutmainahe kalimput banget.

Ora mung bisa sambung karo jagad ka-alusan bae, malah uga bisa sambung karo jagad kawadhagan (donya), sapanunggalane uga ana bageane rasa pangrasa kang nunggal laras. Malah-malah kasunyatan bisa sambung karo kawadhagan, sak uga angen-angen lan rahsa banget aluse kongsi ana bageane kang bisa gathuk karo kajaten.

I. mBanjurake bab sahir lan kabir maneh.

Napsu amarah katumusan ing angen-angen peteng, iku iya mujudake rasa utawa kawruh. Kawruh ing amarah yaiku : weruhe marang ing rasaning gething, muring, drengki, jail, panas, pegel, susah, bingung, ngresula, mesgul, ngigit-igit, anyel, mangkel, njetong, lara ati ……… sapanunggalane. Karingkes : Kang ora ngepenakake, utawa LARA. Iku kabeh iya jeneng kawruh, nanging kawruh bab alaning jagad utawa alaning sapadha-padhaning tumitah. Yaiku rasa pangrasane eblis (setan).

Mungguh rasa kasetanan iku, rasa lara kang ora pegat-pegat, sinandhang ing ati. Ora pegat-pegat enggone kudu muring lan panas, marga kabeh isining jagad rinasa padha megelake, agawe sangsaraning atine, kabeh rinasa nindakake panggawe ala, disengguh nganiaya (kiyanat) marang dheweke, iku kagawa saka kleruning rasane (salah rasa).

Ora mung disengguh nganiaya marang dheweke bae, malah disengguh padha alan-ingalanan, drengken-drengkenan, siji lan sijine. Dadi kinira pancen wis carane, ing jagad padha kaya mangkono kabeh. Makhluk saisining jagad, kinira susah, bingung, lara, gegethingan lan cilaka kabeh. Rumangsane awang-uwung kang tanpa waten jembare : diubresa, ora ana enggon sak elenge semut kang ora isi lelara, kacilikan lan kasusahan. Angen-angen banget petenge, lire : banget kliru nalare. Lakune engetane tansah sulaya karo pranataning kodrad, kang wewatone ora dingerteni babar pisan. Ora ngerti babar pisan marang kang aran wewatoning kodrad. Kahananing jagad kang mangkono mau disengguh sajabaning dhirine, (sajabaning amarah lan angen-angen kang peteng). Ora ngira (klalen) yen kang mangkono mau saka rasane dhewe kang kliru lan sasar. (Kosok balen karo rasa ka-Pangeranan).

Jagad kang rinasa nglarani lan mbingungake mau kaaranan naraka-naraka iku kabir tumrap napsu amarah. Dene rasane amarah iku sahair tumrap naraka.

Rasa kanarakan iku ya ana tatarane, awit ana kang kamomoran supiyah lan rasa kajasmanian (Luamah). Kang akeh momorane supiyah : sambung lan jagading jin peri ing bagean kasar. Kang akeh momorane kajasmanian (roh jasamani) sambung karo kadonyan, iku kang sok disebut : dhemit utawa brekasakan, kang padha ambeg jail muthakil angendhak sikara.

Jagad panasaran (jagading brekasakan) uga ana kaswargane, nanging luwih goroh katimbang swarga madya. Kena katembungake swarga jlomprongan utawa sulapan.

Swarga madya luwih nyata katimbang swarga panasaran.

Swarga luhur luwih nyata maneh katimbang swarga madya.

Dene kajaten iku kang sanyata-nyatane kaaranan kasunyatan.

Wong kang ngaji ngelmu panggorohan (sulapan) iku tumibane nuntun rasa pangrasane dhewe marang jagad panasaran. Mulane mangkono awit iku ateges sinau nyambung rasa lan angen-angene dhewe karo rasa jlomprongan.

Wong urip perlu banget sinau rumarasa lan wewekan, murih aja kesasar (kajlomprong).

KATRANGAN

Tembung kasasar, tegese : kleru dalane.

Kesasar tumraping kebatinan, tegese : kliru lakuning angen-angene anggone nggoleki wataking Budi.

Tembung kajlomprong, tegese : kliru lakuning rahsane anggone nggoleki wataking Rasa.

Kabeh mau ateges : gawe kliru, tumindak korup, gawe luput, tumindak peteng, marang rasa dhirine dhewe. Marga ora rumangsa kliru, ora rumangsa korup, ora rumangsa luput, ora rumangsa peteng, malah ngukuhi (nganggep bener) marang rasa dhirine kang luput mau.

Tembung : luput, tegese : nagen-angen nyulayani wataking Budi.

Tembung : ala, tegese : angen-angen cocok lan wataking Budi.

Tembung : bener, tegese : angen-angen cocok lan wataking Budi.

Tembung : becik, tegese : rahsa cocok lan wataking Rasa.

Kang aran : Budi, iku : tukang tuduh marang bener.

Kang aran : Rasa, iku : tukang tuduh marang becik.

Tembung : Karem, tegese : rahsa ngungkurake Rasa.

Tembung : Kerem, tegese : angen-angen ngungkurake Budi.

Tembung : korup, tegese : ngungkiri kang sajati, ngakoni kang dudu.

Padhang, tegese : bisa weruh.

Peteng, tegese : ora bisa weruh.

Angen-angen, wajibe : nggoleki wataking Budi.

Budi, wajibe : tuduh marang angen-angen.

Rahsa, wajibe : nggoleki wataking Rasa.

Rasa, wajibe : tuduh marang rahsa.

Mikir, iku : pakartining angen-angen nggoleki wataking Budi.

Ngrasakake, iku pakartining rahsa nggoleki wataking Rasa.

Kang aran cahya iku : awaking pepadhang. (kang madhangi)

Kang aran Budi iku : rasaning pepadhang (rasa padhang)

Kang aran Rasa iku : dhasaring Budi.

Kang aran Budi iku : pepadhanging Rasa.

Tembung URIP, tegese :

1. bisa makarti, kosok baline : mati.

2. kang bisa makarti, kodsok baline : pati.

Tembung ELING, tegese :

1. weruh marang anane, kosok baline : lali ora eling.

2. kang weruh marang anane, kosok baline : lali (dudu eling).

ELING MARANG URIPE, tegese :

1. weruh marang anane sing makartekake.

2. weruh bisane makarti.

LALI MARANG URIPE, tegese :

1. ora weruh marang anane sing makartekake.

2. ora weruh yen bisa makarti.

NGUDI KAWRUH KASUNYATAN, tegese : ngudi bisane weruh marang anane sing makartekake.

KAWRUH KASUNYATAN, tegese : oleh-olehaning ngawruhi kahanan kang luwih dening nyata.

NGELMU, tegese : wewatoning nggoleki.

NGELMU RASA, tegese : wewatoning nggoleki kasunyatan.

Kabeh kang aran NGELMU iku bubuhane angen-angen.

Tembung Rasa (kang panulise nganggo R), tegese : wujud alus dalah rasaning wujud mau.

Tembung rasa (kang panulise aksara cilik kabeh), karepe : mung rasaning wujude bae, ora ateges wujude (awaking wujud), dadi karepe : tumrap sadhengah wujud, iya rasaning wujud kang alus, iya rasaning wujud kang kasar.

Tembung rahsa, ateges : wujud alus dalah rasane pisan, nanging kang luwih kasar katimbang Rasa.

mBanjurake bab sahir lan kabir.

J. Rasa kajasmanian, iya duwe kawruh. Wujude, yaiku : bisa weruh marang rasaning lagi lan pait.

Weruh marang ambon-ambon.

Weruh marang penggepoking kulit karo barang wadhag krunguning swara saka kedhering kuping.

Weruh padhanging srenggenge saka kedhering swasana.

Weruh marang rasa lan kapenak, mungguhing kwadhagan lan sapanunggalane.

Iku kabeh dak arani : rasa kajasmanian, yaiku kang marakake dhiri duwe panganggep, manawa alam donya iki ana.

Jiwa-jiwa kang ngalami rasa kajasmanian, enggone nekseni yen donya pancen ana, ya ora liya nganggo rasa kajasmanian mau. Upama ora duwe rasa kajasmanian, mesthi nggorohake marang anane donya (awit kacupetan piranti kanggo nekseni ing anane).

Rasa kajasmanian iku iya ana kaswargane lan kanarakane, kayata : rasaning awak kang pinuju enak lan kapenak (kaswargan), dene kanarakane yen pinuju lara.

Donya iku KABIR tumraping alam rasa kajamanian.

Dene rasa kajasmanian iku SAHIR tumrap alam donya.

KINANTHI

Sirnakna semanging kalbu, den waspada ing pangeksi, yeku dalaning kasidan, sinuba saka sathithik. Pamothahing napsu hawa, linalantih mamrih titih. (Wedhatama Winardi)